Yazı İçeriği
Günümüzde önemi gittikçe artmakta olan enerji, elde etme maliyetleri sebebiyle, enerji tüketiminin en az seviyede tutulabilmesi, önem teşkil etmektedir. Isı hesaplarının doğru yapılması, bina özelliklerine ve kullanım amacına en uygun sistemlerin tasarlanması da enerjinin verimli kullanılmasında öncelikli önem oluşturmaktadır. Gelişen bilgisayar teknoloji sayesinde en karmaşık hesaplamalar bile çok kısa sürelerde yapılabilmektedir.
CARRIER Saatlik Analiz Programı (Hourly Analysis Program – HAP)
mekanik tasarım mühendislerine, inşaat işleri yüklenicilerine, mekanik işler yüklenicilerine ve diğer profesyonellere ısıtma, soğutma, havalandırma, ve klima (HVAC) sistemleri tasarımı ve analizinde yardımcı, bir hesap programıdır.
HAP programı iki aşamalı hesap yapar. İlk aşamada; bir binanın mekanik tesisatında kullanılacak tüm ekipmanların kapasitesini hesaplar. İkinci aşamada ise, enerji analizi yapar ve seçilen sistemin enerji maliyetini hesaplar.
Sistem Tasarım Özellikleri
- HAP, yük hesaplamaları için ASHRAE transfer fonksiyon yöntemini kullanır.
- HAP, tasarım hesaplarına sistem tabanlı bir yaklaşım getirir, boyutlandırma prosedürlerini biçimlendirir ve tasarlanan belirli bir tip sistemin raporlarını verebilir.
- Boyutlandırma verileri, merkezi soğutma ve ısıtma bataryaları, ön ısıtma ve ön soğutma bataryaları, fanlar, buharlı nemlendiriciler, terminal ilave ısıtma bataryaları, CAV ve VAV cihazları, fan coiller, soğutma grupları ve boylerler için belirlenir.
- Bileşen yüklerini, saatlik yük profillerini, detaylı saatlik performans verilerini ve psikrometrik diagramları sağlayan ilave raporlar da sağlanabilir.
- Yazılım, yeni konstrüksiyon ve teknolojik gelişmelerin eski bir konstrüksiyona uyarlanması (retrofit) uygulamaları için uygundur.
- Programdaki cihaz tipleri:
- Klima santralleri,
- Paket tip çatı (roof top) üniteleri,
- Paket tip dik üniteler,
- Split sistemler,
- DX fan coiller,
- Hidronik fan coiller,
- Su kaynaklı ısı pompaları,
- Soğutma grupları,
- Su soğutmalı kondenserli santrifüj,
- Döner (rotary) tip vidalı,
- Paket tip vidalı,
- Paket tip pistonlu,
- Paket tip sprial (scroll),
- Tek etkili absorbsiyonlu,
- Çift etkili absorbsiyonlu,
- Doğrudan ateşlemeli absorbsiyonlu,
- Hava soğutmalı kondenserli,
- Hava soğutmalı paket tip vidalı,
- Hava soğutmalı paket tip pistonlu,
- Hava soğutmalı paket tip spiral (scroll),
- Uzaktan (bölgesel) soğutulmuş su,
- Sıcak su kazanları,
- Buhar kazanları,
- Uzaktan (bölgesel) sıcak su,
- Uzaktan (bölgesel) buhar,
- Programdaki sistem tipleri:
- Tek bölgeli (zone) CAV,
- Terminal ilave ısıtmalı CAV,
- Çok bölgeli CAV,
- Çok bölgeli bypass CAV,
- Çift kanallı CAV,
- 4-borulu indüksiyon,
- VAV ve ilave ısıtıcılı VAV, güçlendirilmiş karışım kutulu seri fanlar, güçlendirilmiş karışım kutulu paralel fanlar veya karıştırma terminalleri,
- 1 Fanlı çift kanallı VAV,
- 2 fanlı çift kanallı VAV,
- VVT,
- Sistemler aşağıdaki kontrol ve bileşenleri kapsayabilir:
- Besleme hava sıcaklığının yeniden ayarlanması (reset),
- Havalandırma debisinin kontrolü,
- Diş hava ekonomizerleri,
- Havalandırma havası ısı geri kazanım donanımı,
- Nemlendirici ve nem alıcı,
- Ön ısıtıcı ve ön soğutucu bataryalar,
- Fan coil ısıtıcıları,
- 3 tip ardışık (sequencing) kontrol
- Filtreli çevrim veya plaka çerçevesi HX vasıtasıyla serbest soğutma
- Birincil/ikincil ve değişik hızlı pompalar dahil soğuk su dağıtım sistemi.
Enerji Analiz Özellikleri
- HAP binanın ısı transferini yüklerini, hava sisteminin ve cihazların çalışma enerji analizini hesaplamak için 8760 saatlik detaylı enerji simülasyon yöntemini kullanır.
- HAP seçilen tasarımın saatlik enerji tüketimleri, binanın günlük, aylık ve yıllık toplam enerji tüketim profillerini ve enerji maliyetini HVAC bileşenlerinin (kompresörler, fanlar, pompalar, ısıtma elemanları) ve HVAC harici sistemler (aydınlatma, ofis ekipmanları, makinalar) için verir.
- Elektrik enerji yükünün beş yaygın tipini modeller.
- Hem elektrik hem de yakıt oranları için talep yüklerini modeller.
- Mevsimsel ve günün belli bir zamanı için enerji ve talep fiyatlandırmasının tanımlanmasına olanak verir.
- Enerji analizi raporları ise alternatif HVAC sistemlerinin enerji tüketimleri ve enerji maliyetleri açısından kıyaslanıp en iyi tasarımın seçilmesinde kullanılır.
- Enerji analizi sistem tasarımındaki girdileri tekrar kullandığı için, sistem tasarımı bittiğinde bir enerji analizi için gerekli girdilerin %50-%75’i aslında tamamlanmış olur.
İklim Analiz Özellikleri
- Programda 700’den fazla şehrin iklim verileri bulunmaktadır. İklim verilerinin program için gerekli olan 12 ay ve 24 saatlik değişimini, kuru termometre, yaş termometre, güneş radyasyonu değerlerini hesaplar.
Bir şehrin iklim verileri programın klasöründen seçildiğinde, bölge, konum ve şehir bilgileri birlikte girilmelidir. Bu bilgilere bağlı olarak enlem, boylam, deniz seviyesinden yükseklik, yaz kuru ve yaş termometre sıcaklıkları, günlük sıcaklık farkı, kış kuru termometre sıcaklığı, atmosfer temizlik katsayısı ve zaman farkı değerleri belirlenmiş olur.
Bir şehrin iklim verileri, programın klasöründen seçilebildiği gibi kullanıcı
tarafından da tanımlanabilir. Ekranda görüntülenen raporlardan başka raporlara aktarma yapmak için “kes-yapıştır” özelliği vardır ve raporları RTF formatında kaydetmek mümkündür. Simülasyon sonuçlarını ihraç etmek için, sonuçları basit bir hesap çizelgesinin içine yerleştirerek bir ASCII dosyası yapar.
HAP programının satışı ve eğitimi Türk Tesisat Mühendisleri Derneği (TTMD) tarafından yürütülüyor. Proje tasarımı yapacak kişi ve firma yetkililerinin programı etkin olarak kullanabilmelerini sağlamak için TTMD’nin web sayfasından düzenlenen eğitimler hakkında bilgi alınabilir.
Hourly Analysis Program (HAP) 5.11 son sürüm ile gelen yenilikler:
- ABD Enerji Bakanlığı’na bağlı Enerji Bilgi İdaresi (EIA)’nin güncellenmiş elektrik ve gaz fiyatları eklendi. Her ABD eyaleti için eyalet çapında ortalama ticari sektör fiyatları bulunmaktadır.
- Projeleri içe aktarma özelliği, Bina Sistem Optimizasyon (BSO)’yu içe aktaracak şekilde güncellendi.
- HAP 5.10’da keşfedilen aşağıdaki 7 hataya yönelik düzeltmeler içerir.
- Sistem Boyutlandırması I – Tek kanallı bir VAV sisteminde, son ısıtma terminalleri için minimum hava akışı “besleme havasının % ‘si” olarak belirtilmişse, bazı durumlarda rapor edilen minimum bölgesel hava akışı çok küçük görünmekteydi.
- Sistem Boyutlandırması II – Zon boyutlandırma özeti raporundaki “VRF Dış Ünite Boyutlandırma Verileri” tablosu, belirli durumlarda yanlış soğutma değerlerini listeleniyordu.
- Sistem Boyutlandırması III – Hava Sistemleri Saatlik Tasarım Günlük Soğutma Yükleri (ASHDCL), terminal ısıtma bobini yükleri için yanlış ihmal edilen verileri rapor eder. Bu, son ısıtma terminallerindeki ve fan coil veya su kaynaklı ısı pompası (WSHP) ünitelerindeki ısıtma bobinleri için yükleri içerir.
- Yapı Sihirbazı – Alanlar oluşturmak için sihirbazda ASHRAE 90.1 programları seçildiğinde, oluşturulan zamanlamalar yanlıştı. Bu, kullanıcılar için aydınlatma ve elektrikli ekipman için, “montaj” dışındaki tüm bina türlerini etkiledi.
- Bina Simülasyonu – LEED V4 ve LEED 2009 özet raporlarında,” Performans Derecelendirmesi Enerji Tüketimi ve Yakıt Türüne Göre Maliyet ” tablosunda, SI/metrik birimlerde çalışırken bölgenin enerji kullanım tasarruflarının toplam yüzdesel değeri yanlıştı.
- Boşluk Girişi – Genel sekmesinin altında gösterilen havalandırma standardı, çok özel bir durum için Standart 62.1-2010’u hatalı bir şekilde gösteriyordu. Hatanın etkisi büyük ölçüde yüzeyseldir, çünkü 62.1-2010 ve 62.1-2013 esasen aynı alan kullanım türlerine ve havalandırma hava akışı gereksinimlerine sahiptir.
- gbXML İçe Aktarma – Birden çok pencere derlemeleri tanımlanan bir gbXML dosyası içe aktarırken, yalnızca son pencere derlemeleri HAP’a aktarılıyordu.
- Hesaplama Durum Penceresi – Hava sistemi simülasyon hesaplamaları, belirli bir durum için “Error 6: Overflow” hatası vererek başarısız oluyordu. Bu hata, hesaplamalar çalışırken görüntülenen hesaplama durumu penceresinde ve yalnızca bir hava sistemi olağandışı çok sayıda alan içerdiğinde meydana gelirdi. Örneğin, 3000 alan sunan bir sistem bu hatayı tetiklemekteydi.