Yazı İçeriği
Bir ark kaynak yöntemi olarak da ifade edilen gazaltı kaynağı, 1920’li yıllarda ortaya çıkmış ve kaynak için gerekli olan ısıyı ergiyen bir elektrot ve iş parçası arasında oluşturan bir kaynak yöntemidir. Tükenmeye devam eden elektrod ifadesi bu yöntem de kaynak metalini oluşturmaktadır. Bu elektrot ile yapılan kaynakta, kaynak banyosuyla üretilen ark ve iş parçasının kaynak kısmına yakın tüm bölgeler gazlar tarafından korunmaktadır. Bu sayede atmosfer kaynaklı tüm zararlı etkilerden kaynaklanan bölge muhafaza edilebilmektedir.
Karışım gazlar ile de koruma söz konusu olurken kaynak bölgesinin tam olarak korunması gerekir. Çok küçük bile olsa bir hava girişi durumunda kaynak metalinde hata olma durumu olasıdır. Bundan dolayı işlem sırasında gazların tam koruma sağladığı kontrolü yapılmalıdır.
Gazaltı Kaynak Ünitesi
Kaynak ünitesini 4 ana gruba ayırabiliriz;
- Kaynak Makinesi (Güç Ünitesi)
- Koruyucu Gaz Ünitesi
- Gazaltı Kaynak Teli Sürme Ünitesi
- Kaynak Torcu ve Kablo Grubu
Gazaltı Kaynağı Ne İşe Yarar?
Normal metal ark kaynağıyla bir başka kıyaslamada ise kullanılan teknik öne çıkmaktadır. Düşük akım ile birlikte düşük voltaj ve küçük çaplı elektrotlar sayesinde kısa devre tekniğinin kullanımı da ihtimal dahilindedir. Böyle bir durumun oluşması halinde ise iş parçasına damlalar halinde metal transferi elektrottan olmaktadır. Elektrot ucunun dokunmasıyla birlikte ise kısa devre durumu oluşur.
Ergiyen bir tel elektrotla iş parçasında arasında meydana gelen bir durum olmakla birlikte işlem sırasında ark, Helyum, Argon gibi koruyucu bir gaz atmosferi altında ortaya çıkar. Otomatik beslenen elektrot bir diğer yandan da dolgu malzemesi olarak yarar sağlamaktadır. Asal gazların yanı sıra, dezoksidanlarda mevcut olup oksidasyon durumunun olmamasında etki etmektedir.
Çok yaygın olmasının en önemli sebebi bütün metal ve alaşımların bu metot kullanılarak kaynatılması söz konusudur. İşlemin sabit olduğu imkanlardan dolayı jeneratörlerin kullanılabilmesi de çok daha kolay olmaktadır. Normal metal ark kaynağına kıyaslandığında ise iki kat daha fazla verimli olmasıyla ekonomik açıdan da gazaltı kaynağını tercih sebebi kılmaktadır.
Gazaltı Kaynak Yöntemleri
Gazaltı TIG Kaynağı
Gazaltı kaynak yöntemleri arasında ilk olarak TIG (Tungsten Inert Gas ) kaynağından bahsedilmektedir. TİG kaynak işlemi, tungsten elektrotun ergimeden oluşturduğu arkın, yüksek ısısı ile yapılmaktadır. Tungsten elektrotun yerine wolfram kullanıldığında WİG ismini alır.
Gazaltı TİG Kaynak Makineleri
TİG kaynağında kullanılan makineler, birleştirilecek parçaların özelliklerine göre doğru ve dalgalı akım makineleri olarak iki çeşittir. Bazı metallerin (paslanmaz çelik, pirinç, gümüş, yüksek karbonlu çelik, bakır ve döküm) kaynatılmasında doğru akım makinelerle iyi sonuç verirken, diğer metallerin (magnezyum, alüminyum, paslanmaz çelik 1,25mm ye kadar, gümüş kaplama, sert yüzeylerin kaynatılması) kaynağında ise dalgalı akım makineleri iyi sonuç vermektedir.
Elle kullanılan torçlarda, kaynak akımı ile gazın kaynak alanına verilmesi, bir düğme ile sağlanmaktadır. Bazı kaynak elemanlarında, bu işlem bir pedal yardımıyla gerçekleşir. Ayak pedalı ile kaynak sonuna yaklaşıldığında kaynak akımı daha iyi kontrol edilmektedir.
Gazaltı MİG Kaynağı
Makineleri açısından farklılık söz konusu olurken bir başka kaynak yöntemi olarak da MIG (Metal Inert Gas) kaynağı söylenebilir. Helyum, argon gazlarının karışımdan oluşan gazların koruyucu etkisiyle yapılmaktadır. İşlemlerde kaynatılacak gereçlerle koruyucu gaz arasında bağlantı bulunurken aynı zamanda ısı etki durumu da belirleyici olmaktadır.
Elle yapılan MİG kaynakları yarı otomatik olarak gerçekleşir. Kaynak sırasında torc parçaya çok yakın tutulursa, akım otomatik olarak yükselerek, telin daha çabuk ergimesine neden olur. Bu durum ark boyuna da etki eder. Torcun iş parçasından fazla uzakta tutulması durumunda ise, kaynak akımı otomatik olarak azalır ve normal ayarlanan ark boyu daha da kısalır. Bu işlemlerde kaynakçı ark boyunu belirli yükseklikte tutmalıdır.
Gazaltı Kaynağın Avantajları?
- Sıklıkla elektrot değişim durumu yoktur. Bundan dolayı proses çok daha hızlı olur.
- Kaynak kirişi üzerinde ark kaynağı gibi herhangi bir nedenle cüruf durumu yoktur. Bundan dolayı kaynak bölgesinde çok daha fazla bir şekilde metal biriktirilebilir.
- Ark kaynağının aksine döküm malzemelerde de kullanılabilir, hatta genel olarak ark kaynağından daha sağlamdır.
- Gazaltı kaynağı ile elde edilen kaynak metali düşük hidrojen miktarına sahiptir, bu özellikle sertleşme özelliğine sahip çeliklerde önemlidir.
- Gazaltı kaynağında derin nüfuziyet sağlanabildiği için bazen küçük köşe kaynakları yapmaya izin verir ve örtülü elektrod ark kaynağına göre daha düzgün bir kök penetrasyonu sağlar.
- İnce malzemeler çoğunlukla TIG kaynak yöntemi ile ilave metal kullanarak veya kullanmadan birleştirilse de gazaltı kaynağı ince malzemelerin kaynağına örtülü elektrod ark kaynağından daha iyi sonuç verir.
- Hem yarı otomatik hem de tam otomatik kaynak sistemlerinde kullanıma çok uygundur.
Gazaltı Kaynağın Dezavantajları?
- Taşınabilir boyutta olmaması.
- Torcun uzunluğu kısıtlıdır (3m).
- Rüzgâr alan bir yerde zor yapılır.
- Kaynatılacak malzemenin yağ boya gibi yanabilen maddelerden temizlenmesi gerekir.
Gazaltı Kaynağında Kullanılan Gazlar