Termokupllar -200°’den 2320 °C’ye kadar çeşitli proseslerde yaygın olarak kullanılır. Termokupllar iki farklı metal alaşımın uçlarının kaynaklanması ile elde edilen bir sıcaklık ölçü elemanıdır. Kaynatılan nokta sıcak nokta, açık kalan iki uç soğuk nokta olarak adlandırılır.
Termokupl sıcak nokta ile soğuk nokta arasındaki sıcaklık farkından oluşur. Sıcaklık farkına orantılı olarak soğuk nokta uçlarında mV değerlerinde gerilim üretilir. Sıcak nokta ile soğuk nokta sıcaklık dağılımı nasıl olursa olsun üretilen gerilim sıcak ile soğuk nokta arasındaki sıcaklık farkına orantılıdır.
Termokupl yapısal olarak incelendiğinde;
- Bağlantı kafası
- Bağlantı klemensi
- Koruyucu tüp
- Eleman teli
- İzolatör
- Primer (İç koruyucu)
- Flanş veya rekor
gibi malzemelerden oluşur. Rezistans termometre koruyucu kılıflarının tutturulduğu alüminyüm döküm kafa içine inset iki vida ile yay sıkıştırmalı olarak tutturulur. Yay sıkıştırmalı olarak monte edilmesiyle titreşimden kaynaklanan problemler minimuma indirilmiş olur. Ayrıca genleşmeden dolayı olabilecek sıkıntılar giderilmiş olur ve daha iyi bir ısı iletimi sağlanmış olur.
Termokupllar termorezistanslara göre daha yüksek sıcaklılıklara çıkabilirler ve termorezistanslara göre lineriteleri belli bölgelerde daha düşük olmasına karşın daha hızlı ölçüm yapabilmeleri ve proses şartlarına dayanımlıkları büyük avantajlarıdır.
Termokupllar bilim ve endüstride de sıkça kullanılır. Özellikle tuğla veya kiremit yapımında kullanılan fırınlarda, gaz ürbin egzoslarında (çıkışlarında), dizel motorlarda, vb. gibi yerlerde kullanılır. Bu nedenle ömürleri kısıtlıdır. Ölçüm için kullanılan bir termokupldaki kabloların termoelektrik katsayıları çok yüksek sıcaklıklarda zamanla değişir ve bu yüzden ölçüm gerilimi düşer. Noktanın sıcaklı farkı ile ölçüm gerilimi arasındaki ilişki, yalnızca kablolar homojen ise doğrudur. Kimyasalve metalurjik değişimlerden dolayı termokupl homojenliğini kaybeder.