Son yıllarda dünyada ve Türkiye’de hava ulaştırmacılığı önemli bir ilerleme kaydetti. Artan sefer sayıları, biletlerin ucuzlaması ve çoğalan hava alanları müşteri potansiyeli geçmişe nazaran önemli bir gelişme gösterdi. Ayrıca zaman tasarufu ve konfor da hava taşımacılığını tartışılmaz bir cazibeye sahip kılıyor. Peki bugün hava yolları şirketleri en çok hangi üretici firmaları tercih ediliyor? Tercihteki en önemli nedenler neler? Bunların yanında piyasadaki yeni oyuncu olma iddasındaki Rus üreticisi Irkut ve MC -21’den bahsedeceğim.
Tartışılmaz bir şekilde dünyada ve Türkiye’de, Boing ve Airbus en büyük üretici firmalar. Sektörün lideri konumundaki Boing geçtiğimiz 2017 senesi içinde 763 adet uçak teslimatı gerçekleştirerek endüstri rekoru kırdı liste fiyatı 134.8 milyar dolar olan 912 net sipariş aldı. Son altı yılda diğer üreticilere göre daha fazla ticari uçak teslim etti.
Tercih nedenlerinin başında üretici fimaların uluslararası güvenilirlik algısı önemli bir yer tutmaktadır. Olumsuz herhangi bir durum hava yolları şirketlerinin yolcular tarafından tercih edilmemesinde önemli bir etkiye sahiptir. Diğer nedenleri de şöyle sıralayabiliriz: Uçakların fiyatları, bakım ve onarım nedeniyle üretimdeki süreklilik, yakıt tüketimleri, Eğitim altyapıları, Sistemleri bilen yetişmiş eleman sayısı, firmanın siparişleri planlama ve zamanında teslimat gibi faktörler sayılabilir.
Ve gelelim Rusya’nın uçak endüstrisine. Belki de harika işler başaran Sovyet mühendislerinin ve ürünlerinin, soğuk savaşında etkisiyle hakettiği yeri alamadığını görebiliriz. Sovyet mühendislerinin mirasını devralan Rus mühendisler bugünlerde Irkut MC-21 ile Airbus A320 ve Boing 737’ye rakip olabilmeye çalışıyor. Sipariş hedefleri Boing ‘in üretiminin çok altında olmasına rağmen gerçekten uzun vadede adından söz ettirebilmek için büyük yatırımlar yapıyor. 2020’ye kadar yıllık üretimi 20’nin üstüne, 2023’e kadar ise 70’in üstüne çıkarmayı hedefliyorlar. MC-21 150 ve 212 arasında yolcu kapasitesine sahip olacak ve ayrıca 2019‘da uçuşa elverişlilik sertifikasıyla müşteri ile ilk buluşması gerçekleşeceği düşünülüyor.
Rakiplerine karşı en önemli kozu yeni nesil bir tasarıma sahip olması diyebiliriz. Uçağın maliyeti, yakıt tüketimi rakiplerine göre cazibesini arttıracak gibi görünüyor. Test uçuşları halen devam etmekte, 2019 yılında Avrupa Havacılık Güvenlik Ajansı Sertifikasyonuyla beraber adını daha sık duyabileceğiz.
Teknik Altyapı
Yakıt tüketimi açısından verimi artırmak amacıyla, kanatların yüksek gerilmelere karşı dayanımını sağlarken daha hafif olabilmesi için karbon fiber kompozit kullanımı artırıldı. Vakum destekli reçine transfer kalıplama tekniği ile merkez kanatlar ve paneller üretildi. Dikey ve yatay kanatçıklar ve merkez kanat komposit sayesinde yüksek kanat açısı ile süper kritik profil açısına ulaşabiliyor. Bu sayede iniş ve kalkışlarda kanadın alt ve üst kısımından geçen hava hızı olabildiğince farklılaşarak basınç farkı yaratılıp maksimum kanat kaldırma kuvvetti elde edilebiliyorken, uçağın yüksek hızlarda hava içerisindeki farklılaşmalar nedeniyle oluşan şok dalgaları minimize edebilerek olabildiğince verimli ve stabil bir uçuş sağlayabiliyor.
Rakiplerine göre daha hafif ve geniş bir gövdeye sahip olmasının yanında yeni nesil ikiz Turbofan jet motoru Aviadvigatel PD-14 ve alternatif olarak amerikan üretimi Pratt & Whitney PW1000G üreticiler tarafından seçildi. PD-14, 80 kN ile 155 kN arasında itme gücüne sahip olacak. United Engine Corparation’a 1.1 Milyar $ mal olmuştu, bu yatırım bile Rus üreticisinin ne kadar ciddi olduğunu gösteriyor.
Rakiplerine karşı 10 milyon $ daha ucuza satışa çıkması, %5- 10 arasında yakıt tasarufu iddiası ile Airbus ve Boing hegomonyasını kırmayı hedefliyor. Şuana kadar Azerbaycan ve Mısır dışında bir sipariş alamadı. Buz dağının görünmeyen yüzü ise uçak eğitimlerinden, bakımına alt yapı servislerinde bu kadar büyük bir alışkanlığı kıramamasında görülebilir.