Radyatör Nedir?

Mekanik tesisat alanında birçok avantajından dolayı piyasada en sık kullanılan ve tercih edilen ısıtma veya soğutma elamanı olarak kullanılan radyatör, ısıtılan ya da soğutulacak sıcak suyun radyatörün kanallarından dolaştırılması ile sahip oldukları ısıyı ortama aktarmaya sağlayan cihazlardır.

Radyatörlerde ısı, çevreye ışınım (radyasyon) ve taşınım (konveksiyon) olmak üzere 2 yolla yayılır. 90/70°C sıcak sulu ısıtma tesislerinde ortalama yüzey sıcaklığı 80°C olup, bu düşük sıcaklıktaki ışınım miktarı azdır. Genel olarak radyatörlerde ısının ancak %20-40 arasındaki bir kısmı ışınımla yayılır. Asıl büyük kısım taşınımla ısı transferi ile yayılmaktadır. Işınımla olan ısı geçişine radyatörün malzemesinden çok boyanın cinsi ve radyatörün geometrisi etki etmektedir. Siyah ve mat boyalı radyatörlerde ışınım fazladır. Ancak boyanın rengi fazla etkili değildir. Parlak metalik boyalarda ise ışınım önemli ölçüde azalır. Alüminyum veya bronz gibi parlak metalik boyalar ışınımı %50, toplam radyatör ısı gücünü ise %10 mertebesine düşürür.

Dış projeksiyon yüzey alanı fazla olan radyatörlerde ışınım oranı da yüksektir. Bu açıdan ince döküm radyatörlerde ve panel radyatörlerde ışınım oranı yüksektir. Alüminyum radyatörlerde ise kanatlı yüzeyler kullanıldığından, dış yüzeyler doğrudan su ile temas etmez ve daha düşük sıcaklıktadır. Bu nedenle ışınım oranları da düşüktür. Yüzey pürüzsüzlüğünün de ışınıma etkisi vardır. Pürüzlü döküm yüzeyler düz yüzeylere göre bir parça daha iyi ışınım yaparlar. Merdiven boşluğunun oluşturduğu baca etkisinin dezavantajlarını azaltmak için ve yüksekliği fazla olan hacimlerde ışınımla ısı geçişi fazla olan radyatörler kullanılmalıdır. Böylece elde edilen yatay ısı dağılımı yüksekliğin ısınmaya olan olumsuz etkisini azaltacaktır.

Radyatör çeşitleri nelerdir?

Her radyatör tipinin diğer tiplere göre bazı avantajları veya dez avantajları bulunabilmektedir. Kalorifer petekleri imal edildikleri malzeme cinsine veya şekline göre farklı isimlerde sınıflandırılar. Bu sınıflar:

Döküm radyatörler; dilimli olarak üretilen radyatörlerdir. Genel olarak döküm radyatörler sıcak su sistemlerinde 4 bar basınca, buharlı sistemlerde ise 2 bar basınca kadar kullanılabilir. Her bir döküm radyatör dilimi 60 mm kalınlığında olup birbirlerine alttan ve üstten R 32 mm çelik nipeller ile bağlanır. TS 369 ve DIN 4703 de ısıl kapasiteleri belirlenmiştir. Dökme demirin aşınmaya dayanıklı bir malzeme olması nedeniyle yıllarca kullanabilmek mümkündür. Bu nedenle eski yapıların hemen hemen tümünde bu tip radyatörlerle karşılaşmaktayız. Ancak dökme dilimli radyatörler ağır, işçiliği ve montaj edilme süresi de zordur.

Dilimli çelik radyatörler; döküm radyatörlere göre daha ucuz ve daha az dayanıklı radyatör çeşitleridir. Ancak içine en çok su alabilen radyatörler de bunlardır ve dolayısıyla geç ısınır geç soğurlar. En büyük avavantajı radyatör parçalarının dilimlenebilmesi ve arızalı parçanın dilim halinde çıkartılıp yerine yeni dilim takılabilmesidir. Bu tip radyatörler en az 1,25 mm kalınlıkta pastan arındırılmış genel yapı çeliği Fe-37 özelliğine sahip saçtan yapılırlar. Preste şekilde verilen ve yüzeylerinde katmer, çatlak, tufal ve ezikler bulunmayan iki yan yüzey levhası, bir dilimi oluşturacak şekilde punta veya benzer kaynak işlemi ile birleştirilirler. Elde edilen dilimler, birbirlerine vidalı çelik nipeller veya alın yüzeylerinden kaynatılarak gruplandırılabilir.

Panel radyatörler; hafif, iyi görünümlü ve estetik radyatörlerdir. Panel radyatörler dalgalı ve düz levhalardan üretiliyor olabilirler. Ancak döküm radyatörler çok uzun ömürlü iken panel radyatörlerin ömrü bu tip radyatörlerin üçte biridir.

İsimlendirilmesi P, PK, PKP, PKKP, PKKPKP diye ayrılır. Seçilen kanat tipi ağırlık, su hacmi ve ısıl kapasite (verim) değerleri olmak üzere değişiklik gösterir. Genellikle PKKP Radyatör modeli diğerlerine kıyasla daha çok kullanılmaktadır.
P : Panel (Radyatörün ön yüzeyi)
K : Radyatör içerisinde bulunan kanat sayısıdır.
PKKP Radyatör açılımı ise : Panel-Kanat-Kanat-Panel olarak açıklanabilir.

Alüminyum radyatörler; Su hacimleri diğer radyatör tiplerine göre en az olmasına karşın en fazla yüzey alanına ve bu nedenle en fazla ısıtma yüzeyine sahip radyatörler alüminyum radyatörlerdir.

Elektrikli yağlı radyatörler; Isıtma gayesiyle, elektrik enerjisiyle çalışan tek radyatörler içinde ısıtıcı rezistans ve ısı transfer yağı vardır. Bu tip radyatörler büro ve iş yerlerinde kullanılmaktadır.

Radyatör alırken nelere dikkat edilmeli?

• Ömür: En uzun ömürlü radyatörler döküm radyatörlerdir. Panel radyatörlerin ömürleri 15 ila 20 yıl olup, alüminyumlarda ise değişkendir.
• Yatırım maliyeti : Radyatör fiyatlarını karşılaştırırken m² fiyatları değil, kalori maliyetleri esas alınmalıdır. En pahalı radyatörler döküm ve alüminyum radyatörlerdir. Panel radyatörler daha ucuzdur. En ucuz radyatörler ise dilimli çelik radyatörlerdir.
• Gerekli ısıtma yüzeyi miktarı : Bir radyatör aynı ısıyı ,aynı şartlarda ne kadar küçük yüzeyle verebiliyorsa ısıl verimi o kadar iyidir. Radyatörler içinde en küçük ısıtma yüzeyi döküm radyatörlerin 144/500 kolonlu ve 900/70 perkolon tiplerinde görülmektedir.
• Estetik: Panel ve alurad radyatörler modern tasarımlara sahiptirler.
• Toz tutma ve temizlenebilme: Düz yüzeyli olan çelik radyatörler tercih edilmektedir.
• Güvenlik: Dilimli çelik radyatörlerde olduğu gibi kenarları keskin olan radyatörler tehlike oluştururlar.
• Ağırlık: Döküm radyatörler diğer radyatörlere göre daha dezavantajlıdır.
• Su hacmi: Su hacmi fazla olan radyatörler geç ısınıp geç soğurlar. Bunlar dilimli çelik radyatörlerdir. Su hacminin büyük olması genleşme deposunun büyüklüğünü etkiler.

Kalorifer radyatörü montajında dikkat edilmesi gerekenler?

• Radyatörün asıldığı yerde yerden yüksekliği en az 70 mm, duvar ile arasındaki mesafe ise en az 40 mm olmalıdır. Bu durum radyatörün daha verimli ısıtmasını sağlayacaktır.
• Kalorifer petekleri pencere altlarına konmalıdır. Bu durum hava perdesi etkisi yaratacağı gibi soğuk havanın içeri girmesini engelleyecektir.
• Kalorifer peteğinin üst bağlantı ağzında hava almaya yarayan purjör olmalıdır.
• Kalorifer petekleri montaj edilmeden önce montaj deliklerinin duvara açacağı yerler doğru şekilde belirlenmelidir. Örneğin dökme dilimli radyatörlerde dilimler arası mesafe 6mm olduğu için duvar buna göre delinmelidir.
• Radyatörlerin önleri, yanları ve üstleri süs, dekarasyon gibi maksatlarla hiçbir şekilde kapatılmamalıdır. Bu kapatmaların derecesine bağlı olarak radyatörün ısıtma verimi % 10 ile % 40 arasında azalır.
• Radyatörlerin önleri tavandan aşağıya kadar sarkan perdelerle kapanmamalıdır. Çünkü alttan girip ısınan hava, perde ile önü kapalı olduğu için oda içine geri dönemez.
• Radyatörlerin arka kısmına isabet eden dış duvar 3 cm kalınlığında strafor veya cam yünüyle kaplanmalıdır.