Yazı İçeriği
Hava, %78 Azot, %21′ Oksijen, %1 Argon ve az miktarda diğer gazlardan oluşan bir gazdır. Sanayileşme ile birlikte gittikçe artan hava kirliliği ve içerisinde bulundurduğu farklı tanecikler günlük yaşantımızda sağlığımıza, yaşadığımız çevreye ve üretilen ürünlere ve tüketim maddelerine zarar verir.
Bu yazımızda iklimlendirme santrallerinde hava kalitesini arttırmak için yapılan filtre çeşitleri, sınıfları ve kullanım alanlarından bahsedeceğiz.
Filtre Çeşitleri
Filtre sözcüğünü kısaca tanımlayacak olursak” Havanın içerisinde istenilmeyen kirletici gazları, buhar ve farklı tanecikleri havadan ayrıştırmaya yarayan cihazlara” denir. Klima santralleri veya havalandırma sistemlerinde dış ortam ile mahal arasında istenmeyen gaz, toz, buhar veya cisimleri tutmak, gerekli ayrıştırmayı yapmak ayrıca virüs ve bakterilerin azaltmak amacıyla kullanılır. İstenilen hava kalitesine göre uygun filtre seçimi yapılır. Bir hava filtresinin seçiminde 3 ana unsur vardır;
- Filtrenin verimi
- Havanın verimi
- Filtrenin ömrü ve toz tutma kapasitesidir.
Bu maddelere başka bir yazımızda ayrıntılı değineceğiz.
Büyük parçacıklar için kaba filtreler
Metal Kaba Toz Filtresi
Oldukça kaba tozları tuttukları için kirlendikten sonra tekrar temizlenip kullanılabilirler.
Kuru ve Kaba Lifli Plastik ya da Cam Lifli Filtreler
Bu tür filtreler 10 µm çapına kadar tozları tutarlar. Kirlendikten sonra atılan ya da temizlendikten tekrar kullanılan tipleri vardır.
İnce Parçacıklar İçin Mekanik Filtreler
Atmosferde bulunan ve büyüklüğü 1 µm çapına kadar olan serbest tozları tutarlar.
Çok İnce Tozlar İçin Mekanik Filtreler
Büyüklüğü 1 µm ‘den daha küçük ol an tozları ayrıştırmak için kullanırlar. Kademeli olarak yapılan bu filtreler kaba ve ince tozları birlikte ayrıştırmak için en az üç kademelidirler.
HEPA ve ULPA Filtreler
Adını High Efficiency Particulate Arrestin kısaltmasında alan hepa filtreler yüksek verimli tanecik yakalama kapasitesine sahip bu filtreler çok küçük boyuttaki parçacıkları % 85 üzerinde yakalama verimi ile tutarlar. 0,3 mikron çapına kadar tanecikleri yakalayabilirler. H10-H13-H14-U15 sınıfında filtreleme yaparlar.
ULPA filtreler ise Hepa filtrelerden daha hassas filtrelerdir ve yakalama verimleri %99,99 oranına sahiptirler. Bakım gerektirmezler ancak kullanıldığı ortam ve kullanım sıklığına bağlı olarak en fazla 6-12 ayda bir değiştirilmelidirler. Genellikle ameliyathane, hastane ve temiz oda uygulamalarında sıklıkla kullanılırlar.
Elektrostatik Filtre
İyonlaşma şekliyle çalışır. Tozlara elektrik yükleyen pozitif yüklü bir volfram ile pozitif ve negatif yüklenebilen kondansatör plakadan oluşur. Hava hızına bağlı olarak etkisi değişir. 1 m/s den küçük hava hızlarında 0,1 µm çapındaki tozlara kadar ayrıştırabilir.
Aktif Karbon Filtreler
Aktif karbon filtreler genellikle koku tutucu filtreler olarak kullanılırlar. Sentetik elyaf ile desteklenmiş olanları ayrıca toz tutucu filtre olarak kullanılır.
Aktif karbon filtreler kartuş, kaset ve plastik kasalı olarak kullanılan filtre iç malzemesine göre imal edilebilirler. Granül karbonlu filtrelerde filtre kirlendiğinde sadece granülü değiştirmek yeterlidir.
Kâğıt ve Teflon Filtreler
Elektrostatik toz boya ve endüstriyel alanlarda kullanımı yaygındır. Özel imalat istenmediği takdirde dış kısımlarında koruyucu sac bulunmaz. Bu filtreler ters şoklama sistemiyle çalıştırılarak hem üzerinde birikmiş toz boşaltılır hem de filtre verimi artırılır.
Yapılış Çeşitlerine Göre Filtre Tipleri
Zig-zak (V) Tipi Filtre
Bu filtrelerin amacı yüzey alanı artırılarak değişim ya da temizleme süresini uzatmaktır. En güzel örnekleri kompakt (rijit) filtrelerdir. Rijit filtreler cam lifinden oluşan filtre kâğıdından mini pileli olarak imal edilirler. “V” şeklinde cepler oluşturan plastik kasalar içerisine yerleştirilirler. Hem hafif hem de montajları kolaydır. Torba filtrelerde oluğu gibi hijyenik klima santrallerinde HEPA filtrelerin önüne monte edilebilirler. Kompakt filtreler G4, F5, F6, F7, F8 ve F9 sınıfında filtreleme yaparlar.
Torba Filtreler
Torba filtreler sentetik elyaf malzemeden oluşurlar ve kullanılan elyafın çeşitliliğine göre yüksek toz tutma kapasitelerine sahiptirler. 500-600 mm derinliklerinde imal edilirler. Havalandırma istemleri yanı sıra hijyenik klima santrallerinde HEPA filtrelerin önüne monte edilerek büyük taneciklerin tutulmasını ve korunmasında kullanılırlar. Torba filtreler G4, F5, F6, F7, F8 ve F9 sınıfında filtreleme yaparlar.
Kaset Filtreler
Kaset filtreler malzemesine göre metal, yıkanabilir ve karton kaset filtreler olarak ayrılabilir. Metal kaset filtreler isminden de anlaşılacağı üzere bileşenleri alüminyum, galvaniz saç veya paslanmaz sacdan imal edilen içerisinde arttırılmış yüzeyli örgü tel veya panel bulunur.
Yıkanabilir kaset filtreler ise poliüretan filtre malzemelidir.
Karton kaset filtrelerde dış çerçevesi kartondan olup iç filtre malzemesi sentetik elyaf veya elyaf malzemeden oluşur.
Rulo Filtreler
Kompresörler, boyahaneler ve endüstriyel havalandırma sistemlerinde rulo halinde panellere yerleştirilerek kullanılır.
Otomatik Döner Filtreler
Uzun süre değiştirilmeden kullanma amacıyla yapılan bir elektrik motoru tarafından düşük devirde sarılarak geçen filtrelerdir. Kirlenen kısım yerine temizi gelir.
Akordeon Filtreler
Yapışkan, reçine, cam lifleri, katran, gres, metal ve ahşap sanayisinde sıkça kullanılırlar.
Bunların dışında disk ve vakum tambur tipte endüstriyel filtreler de bulunmaktadır.
Filtre Dirençleri
Filtrelerin kullanım alanlarında sisteme yaratığı basınç etkisi yaklaşık olarak tablodan görülmektedir.
Filtrelerin Sınıflandırılması
Uygulama alanlarına göre filtreler G ile U arasında sınıflandırma yapılır. Aşağıdaki tabloda özet olarak gösterilmiştir.