3 Farklı Tip Sıcak Sulu Kalorifer Tesisatı Sistemleri

Isıtma tesisatında ısı kaybı hesabı yapıldıktan sonra, bu hacimlerin hangi kalorifer tesisatı sistemi ile ısıtılacağının seçilmesi gerekir. Isıtılacak hacimlerin cinsine, kapasitesine, yakıt cinsine göre, bireysel, merkezi veya bölgesel ısıtma sistemlerinden birisi seçilebilir. Bu sistemler arasında seçim yapılırken yatırım ve işletme maliyeti, konfor, çevre etkileri ve servis kolaylığı göz önünde tutulmalıdır.

Sıcak sulu kalorifer tesisatı dolaşımın cinsine göre (doğal veya zorlanmış), genleşme kabına göre (açık veya kapalı), boru donatım sistemine göre (alttan, üstten dağıtmalı veya toplamalı, tek veya çift borulu), sistem büyüklüğüne göre (merkezi ya da kat kaloriferi) olarak çeşitli olabilir.

Doğal sıcak sulu kalorifer sisteminde, su dolaşımı yer çekimi ivmesi yardımıyla sağlanır. Genel olarak doğal taşınımda oluşan basınç farkı küçük olduğundan, dolayısıyla da büyük çaplı borulara ihtiyaç duyulması nedeniyle, günümüzde pek fazla uygulama alanı bulunmamaktadır.

Zorlanmış sıcak sulu kalorifer tesisatılarında, dolaşım bir sirkülasyon pompası ile sağlanır. Oluşan pompa basıncı, doğal taşınıma daha büyük olduğundan, boru çapları daha küçüktür ve sistemdeki basınç ayarlaması daha kolaydır. Dolaşımın kazandan çıkan suyun sıcaklığına bağlı olmaması nedeniyle, özellikle dış sıcaklığın nispeten ılık olduğu bahar aylarında, düşük kazan çıkış sıcaklıklarında da etkin bir şekilde çalıştırılabilir. Yatırım masraflarının az olması, konforlu bir ısıtma ve basit bir işletme çalışması sağlaması, günümüz merkezi sıcak sulu kalorifer sistemlerinde, hemen her yerde pompalı zorlanmış uygulama tercih edilir.

Genellikle ısı merkezi (veya kazan dairesi) adı verilen bir merkezde fosil yakıtların yakılması ile elde edilen ısı, bir ısıtıcı akışkan yardımıyla ısıtılması istenen hacimlerdeki ısıtma cihazlarına (radyatör, konvektör, panel ısıtıcı vb.) taşınır. Isıtıcı akışkan olarak, sıcak hava, buhar, kızgın su ve kızgın yağ da kullanılabilmesine rağmen, günümüzde en çok tercih edileni 110 °C sıcaklığına kadar olabilen sıcak sudur. Buradaki incelemelerde de esas olarak, sıcak sulu kalorifer tesisatı üzerinde durulacaktır.

Sıcak sulu tesislerde uygulanan başlıca sistemler şunlardır;

• Alttan dağıtmalı, alttan toplamalı ısıtma sistemi,
• Üstten dağıtmalı, alttan toplamalı ısıtma sistemi,
• Üstten dağıtmalı, üstten toplamalı ısıtma sistemi,

Altan Dağıtmalı Altan Toplamalı Isıtma Sistemi

Bu sistem günümüzde en fazla kullanılan sistemdir. Ana dağıtım ve ana toplama boruları bodrum ya da zemin kattan kolonlara bağlanır. Son kat bitiminden ½ “ havalık boruları çekilerek çatı üzerinde en yüksek noktada bulunan hava tüpüne bağlanır.

Bu sistemler, daha çok bodrum katı olan binalarda tercih edilir. Kazan dairesi de bodrumda olup, kazandan çıkan su bir kollektör yardımıyla, binanın uygun yerlerindeki gidiş boru kolonlarını ayrı ayrı besleyerek mahallerde bulunan ısıtıcılara gider. Benzer şekilde, ısıtıcılardan çıkan soğumuş su, dönüş boru kolonlarından aşağı inerek, dönüş kollektöründe toplanır ve kazana girer. Sistemin yatay borularında, akış yönünde %2 bir eğim verilir. Bütün dağıtıcı ve toplayıcı borular bodrum katında toplanmış olması, bu sistemin bir üstünlüğüdür. Bu sistemin en büyük sakıncası, kazan dairesinden uzaktaki ısıtıcıların etkin bir şekilde çalışmamasıdır. Bu sorunu önlemek için, sistemde bir akış ayarı (reglaj) yapılması gerekir.

Açık genleşme deposu, binanın en üst seviyesinde konulur. Bu depo, gidiş ve dönüş güvenlik boruları yardımıyla, kazana bağlanır. Bu güvenlik boruları üzerinde hiçbir şekilde vana bulunmaz. Kapalı genleşme deposu uygulamasında ise, kazan ile doğrudan irtibatlı olan basınçlı depo kullanılır. Kapalı genleşme deposu bulunan sistemlerde, kazan üzerinde ayrıca bir güvenlik ventili konulma mecburiyeti vardır.

Her gidiş kolonundaki havanın alınabilmesi için, bu borular üzerinde havalık boruları veya havalık tüpleri konulur. Açık genleşme deposu uygulamasında bu borular, genleşme deposuna bağlanırken, kapalı genleşme deposu uygulamasında ise merkezi bir havalık deposuna veya bireysel havalık elemanlarına bağlanır.

Üstten Dağıtmalı Alttan Toplamalı Isıtma Sistemi

Bu sistemler çatısı olmayan tam bodrumlu binalarda uygulanabilir. Teras katlı binalara ve bodrumu olmayan binalara uygulanamaz. Bütün katları eşit biçimde ısıtmak mümkündür. Bu nedenle en iyi çalışan sistemdir.

90 ºC’a kadar ısıtılan kalorifer suyu kazandan çıkan ana kolon üzerinden, çatı katından yatay gidiş borularına gelir ve buradan aşağı inen gidiş kolonlarını besler. Aşağı inen gidiş kolonlarından alınan branşman boruları ile radyatörlere üstten giren kalorifer suyu ısısını içi ortamlara verdikten sonra, alttan çıkarak buradan dönüş kolonları yardımıyla bina altında ana toplama boruları (70 ºC) toplanır ve kazana döner.

Kapalı genleşme deposu uygulamasında her iniş kolunun üzerine hava tüpü konulması gerekir. Açık genleşme deposu uygulamasında ise bütün çıkış ana kolonu havalık boruları ile genleşme deposuna bağlanmalıdır.

Bu sistemde alttan dağıtım, alttan toplama sistemine göre daha fazla boru kullanılması, kalorifer tesisatı için en büyük dezavantajdır. Ayrıca çatı katından geçen besleme borularının iyi yalıtılmış olması ve bu yalıtımın dış etkilerden korunması gerekir. Bu sistemin en büyük avantajı ise en uzaktaki ısıtıcıların etkin çalışmaması gibi problem olmamasıdır.

Üsten Dağıtmalı Üstten Toplamalı Isıtma Sistemi

Şemsiye sistemi olarak da adlandırılan bu sistem, kısmi bodrumu olmayan yerlerde uygulanır. Bodrumu bulunmayan binalarda, alttan dağıtım, alttan toplama uygulaması yapılmak istendiğinde toprak içinde yer altı kanallarına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu kanalların hem yatırım masraflarının fazla olması hem de bakımlarının zor olması nedeniyle, üstten dağıtım üstten toplamalı sistemler ön plana çıkar.

Bu sistemde 90 ºC a kadar ısıtılan kalorifer suyu ana boru vasıtasıyla çatıya çıkartılır burada kolonlara dağıtım yapılarak radyatörlere üstten girer. Çıkışta kolonlar vasıtasıyla tekrar çatıya çıkartılarak toplanır ve bir ana boru vasıtasıyla kazana ulaştırılır.

Isıtma açısından istenmeyen ve en kötü olan sistemdir. Pompa basma yüksekliği hesaplanırken, aşağı inen gidiş, yukarı çıkan dönüş borularındaki basınç kayıpları göz önüne alınmalıdır. Diğer kalorifer tesisatlarında pompa durduğunda, az da olsa bir doğal dolaşım mümkün iken, bu sistem pompa durduğunda çalışamaz. Bu nedenle zorunlu durumlar dışında hiçbir zaman tercih edilmemelidir ve günümüzde de çok az kullanılan bir sistemdir.

Isıtma tesisatlarında doğalgaz yakıt olarak kullanılmasıyla, çatıya konulan kazan daireleri de ortaya çıkmıştır. Böyle durumlarda kalorifer tesisatı üstten dağıtım, üstten toplamalı olarak yapılabilir.

Kazan dairesinin çatıda olmasının bazı avantajları:

• Bodrum ve zemin kattaki kazan dairesi, daha yararlı hacimler olarak kullanılabilir,
• Doğal gazın bodrum veya zeminde kullanılmasının tehlikelerini minimuma düşürür,
• Baca kısaldığından, yapım masrafları azalır,
• Kazan üzerinde statik su basıcı azalır.

Kazan dairesinin çatıda olmasının dezavantajları:

• Binanın çatısındaki statik yük artması,
• Üst katlarda gürültü problemi ortaya çıkması,

olarak sıralanabilir.

Mekanik tesisatta ısıtma sistemlerinin çeşitlerini gelişen teknoloji ve mimari çözümler ile değişebilmektedir. Bu çözümlere alternatif olarak bildikleriniz var ise yorum yaparak veya forum bölümünden paylaşıp destek olabilirsiniz.